مهدی دهقانی

شناسایی کامل زمینه گسترده اجتماعی، سیاسی و فرهنگی هر دوره تاریخی مستلزم ارزیابی تاریخ نگاری مورخینی است که ضمن برآورده ساختن مبانی مشروعیت فرمانروایان در شرایط بحرانی، مبلغ صلح و ثبات اجتماعی بودند. در این راستا، ازجمله موارد طرح مبحث مذکور، کتب و منابع دست اول تاریخی است. در این میان، کتاب تاریخ گیتی گشا از مهم ترین کتب تاریخی دوره زندیه به شمار می رود که دارای بافت و نوشته منحصربه فردی در راستای تبلیغ مشروعیت حکمرانی خاندان زند بویژه جعفرخان زند در بحبوحه آشفتگی های اجتماعی- سیاسی جامعه است. با توجه به این مسئله، این مقاله درصدد یافتن پاسخ به این پرسش است: موسوی اصفهانی، نویسنده تاریخ گیتی گشا، با استفاده از کدام مفاهیم مشروعیت بخش قدرت توانسته است زمینه های توجیه مناسب حکومت خاندان زند را فراهم آورد؟ به منظور پاسخ گویی به سوال مذکور، با استفاده از شیوه تاریخی که همانا جمع آوری داده های کتابخانه ای از منابع دست اول تاریخی است و همچنین با توجه به کاربرد مفاهیم مشروعیت بخش در تاریخ گیتی گشا به توصیف و طبقه بندی ویژگی های مورد نظر موسوی اصفهانی پرداخته می شود؛ در نهایت، به تحلیل و تفسیر این ویژگی ها و تأثیرات مختلف اجتماعی- سیاسی آن توجه می شود.