اسرا سالاری

ویروس زردی شته زاد هندوانه ابوجهل (bitter apple aphid-borne yellows virus, BaABYV) از خانواده Solemoviridae و جنس Polervirus به همراه ویروس زردی رگبرگ کدو (squash vein yellowing virus, SqVYV) (خانواده Potyviridae و جنس Ipomovirus) اخیرا از جنوب استان کرمان گزارش گردیده اند. در این بررسی به دلیل کاشت وسیع و متنوع کدوئیان در جنوب استان کرمان و به منظور بررسی بیشتر و تعیین خصوصیات مولکولی و زیست شناسی جدایه های ایرانی دو ویروس مذکور، در طول سال های زراعی 1401 الی 1402 از مزارع هنداونه، گیاهان هندوانه ابوجهل و کدو واقع در شهرستان های جیرفت، عنبرآباد و فاریاب نمونه برداری به عمل آمد. از مجموع 119 نمونه برگی دارای علائم ویروسی و شبه ویروسی جمع آوری شده، 15 نمونه مربوط به گیاه کدو (عنبرآباد)، 30 نمونه مربوط به گیاه هندوانه ابوجهل (عنبرآباد) و 22 نمونه مربوط به گیاه هندوانه (فاریاب) مورد آزمون قرار گرفتند. براین اساس، آلودگی یک نمونه گیاه هندوانه ابوجهل (عنبرآباد) نسبت به SqVYV، سه گیاه هندوانه ابوجهل (عنبرآباد) و یک گیاه هندوانه (فاریاب، رقم کریمسون سوئیت) نسبت به BaABYV با استفاده از آزمون RT-PCR اثبات گردید. سپس محصول واکنش های RT-PCR از ژل استخراج و تعیین ترادف شدند. سپس توالی مربوط به هر جدایه (یک جدایه SqVYV و چهار جدایه BaABYV)، در بانک ژن ثبت گردیدند. جدایه های ایرانی تعیین توالی شده دارای 600 نوکلئوتید (طول کامل ژن پروتئین پوششی Coat protein) مربوط به BaABYV و 1074 نوکلئوتید مربوط به SqVYV می باشند. ژن پروتئین پوششی جدایه ایرانی SqVYV (مورد بررسی در این تحقیق با مشخصات Ker.Jif.Bit) با ترادف های نوکلئوتیدی مشابه، مربوط به دیگر جدایه های SqVYV گزارش شده در دنیا، مورد مقایسه قرار گرفتند و جایگاه تکاملی آن تعیین گردید. بر اساس درخت تکاملی رسم شده، جدایه های SqVYV در دو گروه I و II قرار گرفتند که گروه I خود نیز به دو زیر گروه IA و IB تقسیم گردید. جدایه Ker.Jif.Bit (از گیاه هندوانه ابوجهل) به همراه یک جدایه دیگر از ایران (SqVYV-IR-BA)، نیز بدست آمده از گیاه هندوانه ابوجهل و سه جدایه گزارش شده از کشور عراق مجزا شده از گیاهان کدو، خیار و کدومسمایی در زیر گروه IA قرار گرفتند. دوجدایه ایرانی مذکور دارای درصد تشابه ترادف نوکلئوتیدی و اسیدهای آمینه بالا (100) با یکدیگر می باشند و به عنوان یک زیر شاخۀ مجزا در زیر گروه IB واقع گردیده اند. هم چنین در مورد ویروس زردی شته زاد هندوانه ابوجهل پس از تعیین ترادف، ژن پروتئین پوششی جدایه های ایرانی مورد بررسی در این تحقیق، با ترادف های نوکلئوتیدی جدایه های مرجع 23 گونۀ جنس Polerovirus، گزارش شده در دنیا مورد مقایسه قرار گرفتند و جایگاه تکاملی جدایه های ایرانی BaABYV تعیین گردید. بر این اساس، جدایه های ایرانی BaABYV معرفی شده در این تحقیق و جدایۀ BaABYV-IR-2 از گیاه هندوانه ابوجهل، با تشابه ترادف نوکلئوتیدی و اسیدهای آمینه به میزان 100 درصد، تشکیل یک گروه را دادند. درمطالعات گلخانه ای، ارقام مختلف کدوئیان در پاسخ به مایه زنی عصاره گیاه هندوانه ابوجهل با علائم شدید ویروسی، علائم متنوعی را نشان دادند. جهت اثبات آلودگی علائم ویروسی مشاهده شده، از آغازگر دژنره مربوط به پوتی ویروس ها (Nlb3-F/Nlb3-R) استفاده گردید. نتایج حاصل از آزمون RT-PCR و تعیین ترادف محصولات این واکنش، نشان دهنده آلودگی نمونه های مایه زنی شده در گلخانه (کدوخورشتی با علائم شدید بدشکلی) به ویروس موزائیک زرد کدو می باشد. در ضمن گیاه کدو خورشتی با علائم تاو