قباد جلالی

در دهه های اخیر، افزایش استفاده از کودها و سموم شیمیایی در کشاورزی به مشکلات زیست محیطی و بهداشتی متعددی از جمله آلودگی منابع آبی، تخریب خاک، کاهش تنوع زیستی، و تأثیرات منفی بر سلامت انسان و سایر موجودات زنده منجر شده است. در پاسخ به این چالش ها، کودهای زیستی به عنوان یک جایگزین پایدار و کم خطر مورد توجه قرار گرفته اند. این کودها حاوی میکروارگانیسم های مفید مانند باکتری های تثبیت کننده نیتروژن و قارچ های میکوریزا هستند که نقش مهمی در بهبود تغذیه گیاهی، افزایش حاصل خیزی خاک، و کاهش نیاز به کودهای شیمیایی دارند. علاوه بر بهبود رشد گیاهان، کودهای زیستی می توانند با تقویت سیستم ایمنی گیاهان و افزایش مقاومت آن ها در برابر تنش های زیستی و غیرزیستی، نیاز به استفاده از سموم شیمیایی را کاهش دهند. از مزایای دیگر این کودها می توان به کاهش انتشار گازهای گلخانه ای، بهبود کیفیت و سلامت محصولات کشاورزی و کاهش هزینه های تولید اشاره کرد. با این حال، چالش هایی همچون پایداری و کارایی کودهای زیستی در شرایط مختلف، هزینه های اولیه تولید و توزیع، و آگاهی محدود کشاورزان درباره نحوه استفاده از این محصولات، از موانع اصلی در توسعه و پذیرش گسترده آن ها به شمار می رود. این مقاله مروری به بررسی انواع کودهای زیستی، مکانیسم های عملکرد کودهای زیستی، تأثیر آن ها بر کاهش مصرف سموم شیمیایی، مزایا و محدودیت های آن ها، و راهکارهای توسعه این کودها در راستای کشاورزی پایدار می پردازد.