سید حمزه حسینی

مطالعه حاضر با هدف مستندسازی، تحلیل کمی و تفسیر کیفی دانش بومی مرتبط با گیاهان دارویی در شهرستان های میناب و رودان از استان هرمزگان انجام شد. به منظور گردآوری داده ها، از مصاحبه های نیمه ساختاریافته با 26 نفر از مطلعین محلی (اطبای سنتی، دامداران، کشاورزان مسن و زنان بومی) استفاده شد. در مجموع، 124 گونه دارویی متعلق به 48 تیره گیاهی شناسایی گردید که بیشترین فراوانی مربوط به تیره های Lamiaceae، Asteraceae، Fabaceae و Apocynaceae بود. گونه ها بر اساس کاربرد دارویی در چارچوب رده بندی ICPC (International Classification of Primary Care)طبقه بندی شدند و نتایج نشان داد که بیماری های دستگاه تنفسی (22.1٪)، دستگاه عصبی (13.4٪)، اختلالات گوارشی (10.9٪) و پوست (10.6٪) بیشترین فراوانی استفاده را به خود اختصاص دادند. برای تحلیل کمی داده ها از شاخص های تعداد گزارش استفاده (UR)، فراوانی نسبی نقل قول (RFC) و شاخص اهمیت فرهنگی (CI) استفاده شد. بالاترین میزان RFC متعلق به گونه هایCynanchum acutum (RFC=0.90) و Cymbopogon iwarancusa (RFC=0.90) بود که از اهمیت کاربردی و فرهنگی بالایی در میان جامعه محلی برخوردار بودند. همچنین شاخص اجماع مطلعین (ICF) برای گروه های بیماری تحلیل شد که بالاترین مقادیر مربوط به اختلالات پوستی (0.89)، گوارشی و تنفسی (0.87) بود که نشانگر همگرایی بالای دانشی و تجویزی در این گروه های بیماری است. نتایج این پژوهش، ضمن تأکید بر تنوع زیستی دارویی منطقه، گویای غنای دانش بومی و نقش اساسی آن در نظام سلامت سنتی است. همچنین این داده ها می توانند به عنوان پایه ای برای اولویت بندی گونه های گیاهی در مطالعات فارماکولوژیک، فیتوشیمیایی و طراحی راهبردهای حفاظت مبتنی بر جامعه مورد بهره برداری قرار گیرند.