الهام رفیعی ساردوئی

تحقیق حاضر به ارزیابی شاخص های کمبود آب در بخش کشاورزی دشت جیرفت با در نظر گرفتن چارچوب ردپای آب طی سال های 84-1385 تا 98-1397 می پردازد. در این تحقیق شاخص های تنش آبی کشاورزی، کمبود آب آبی، شاخص خودکفایی آب، وابستگی آب و فقر آب نیز براورد گردید. نتایج نشان داد که میانگین سالانه منابع آب کشاورزی1425میلیون مترمکعب است که میزان منابع آب سبز و آبی به ترتیب 11 و 1413 میلیون مترمکعب می باشد. متوسط ردپای آب کشاورزی دشت جیرفت بطور متوسط سالانه 354 میلیون مترمکعب است؛ که سهم اب آبی، سبز و خاکستری به ترتیب 40 و 14 و 26 درصد است. متوسط شاخص تنش آبی 79 درصد است که نشان می دهد در طول این دوره دشت جیرفت در تنش آبی بالا قرار داشته است. مقدار متوسط شاخص تنش آب کشاورزی و کمبود منابع آب در طول دوره آماری به ترتیب برابر با 34/0 و 27/0 است که در کلاس با تنش متوسط قرار می گیرند. شاخص خودکفایی (وابستگی) آب مجازی و وابستگی به ترتیب 89/0 و 11/0 است که حاکی از خودکفایی بالا و وابستگی پایین منطقه موردمطالعه ازنظر واردات محصولات کشاورزی است. همچنین بررسی مبادلات آب مجازی منطقه حاکی از وابستگی کم منطقه به واردات آب مجازی می باشد. شاید همین مسئله باعث ایجاد فقر آبی در اکثر جیرفت شده است. جیرفت با وجود دارا بودن متوسط بارش کمتر از 300 میلی متر و منابع آب محدود، خودکفا بوده و وابستگی به واردات آب مجازی پایینی دارند. به طورکلی در مناطق کم باران ایران، شاخص خودکفایی بیش از وابستگی است و فقر آبی بالا است. مهم ترین دلیل بالا بودن خودکفایی نسبت به وابستگی در این مناطق بالا بودن تنوع محصولات کشاورزی در سبد غذایی است. به عنوان نمونه در منطقه جازموریان مرکبات، خرما، گندم، جو، سیب زمینی و پیاز کشت می گردد.