ناصر عسکری

نور یکی از فاکتورهای اصلی تنظیم کننده رشد و نمو گیاهان است. جنبه های مختلفی از نور شامل شــدت، کیفیت و دوره تابش نور، رشــد و نمو گیاهان را تحت تأثیر قرار می دهد. در سالهای اخیر، استفاده از لامپ های ال ای دی به عنوان نور تکمیلی با هدف بهبود عملکرد گیاهان، مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته است. گاما آمینوبوتیریک اسید (GABA) و ملاتونین (MLT) به عنوان تنظیم کننده های رشد، در بهبود رشد گیاهان تحت شرایط تنش، موثر شناخته می شوند. اما تأثیر مثبت آن ها بر افزایش رشد و عملکرد گیاهان در شرایط عادی نیز مشاهده شده است. به همین منظور آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با شش تکرار در گلخانه تحقیقاتی دانشکده فناوری کشاورزی ابوریحان، با هدف بررسی تأثیر نور طبیعی گلخانه در نیم سال دوم (شاهد) و نور تکمیلی، همراه با تیمارهای GABA، MLT و GM (GABA+MLT) بر رشد، فیزیولوژی و عملکرد گیاه داودی انجام شد. تیمار نور تکمیلی شامل طیف قرمز:آبی (70:30) با شدت 80 میکرومول بر متر مربع در ثانیه و تنظیم کننده های رشد تحت دو غلظت (0و 25 میکرومولار) بر روی قلمه ها تا زمان برداشت آن ها (80 روز) استفاده شد. نتایج به دست آمده حاکی از آن است که اعمال تیمار نور تکمیلی باعث هدایت زیست توده به سمت ریشه و گل می شود؛ همچنین اثرات مثبت نور تکمیلی بر افزایش غلظت کلروفیل b، کاروتنوئیدها و آنتوسیانین ثبت شد. در گیاهان شاهد (بدون نور تکمیلی)، زیست توده بیشتر به سمت ساقه و برگ هدایت شد که به دنبال آن، بیشترین ارتفاع گیاه، سطح برگ و تعداد برگ نیز در این گیاهان ثبت گردید. از نظر خصوصیات بیوفیزیک فتوسنتز، سلامت دستگاه فتوسنتزی در نور تکمیلی به دلیل کاهش فلئورسنس و افزایش کارائی سیستم انتقال الکترون ارتقا یافت. همچنین اعمال تیمار نور تکمیلی باعث کاهش مدت زمان لازم تا ظهور گل در گیاهان، به مدت 11 روز و تسریع در گلدهی شد. در این گیاهان، استفاده از تنظیم کننده GABA و MLTباعث افزایش تعداد گل و غنچه گردید. GABA با اثر بر ارتفاع گیاه و تیمار GM با اثر بر روی سطح برگ و مرحله نمو گل، باعث بهبود این پارامترها شدند. به طور خلاصه می توان گفت، اعمال تیمار نور تکمیلی و تنظیم کننده های رشد با افزایش میزان رشد، عملکرد و کیفیت، برای گلخانه های تولیدی گل داودی کاربردی خواهد بود.